Kan je het je nog herinneren hoe het was om te luisteren naar iemand die goed voorleest? Zo’n stem die je meetrekt het verhaal in? Die spannende stukken nog spannender maakt en grappige nog grappiger? Dat is het ultieme vloeiend lezen.
Wat wordt bedoeld met vloeiend lezen?
Aan mijn leerlingen leg ik het altijd uit als lezen alsof je een boek aan het voorlezen bent. Het moet prettig zijn om naar te luisteren en goed te volgen.
Het gaat dus om meer dan alleen het vlot kunnen lezen van woorden. Van belang zijn:
- Een voorleesstem (rustig en duidelijk)
- Gebruik maken van leestekens
- De juiste snelheid
- Belangrijke woorden benadrukken (bv. iets harder of juist zachter uitspreken)
- Gevoel in je stem
- Een spreekstem bij het lezen van dialogen
Let maar eens op; als je naar iemand luistert die goed voorleest, herken je al deze dingen.
Samenhang met begrip
Waarom aandacht voor vloeiend lezen, het gaat er toch om dat kinderen zonder fouten leren lezen?
Luister zelf maar eens naar een monotoon voorgelezen stuk, zonder enige aandacht voor leestekens. Grote kans dat je nauwelijks begrijpt wat er nou precies gezegd is.
Dat is nou net het probleem. Zonder vloeiend lezen worden de woorden brei van klanken (in je hoofd of hardop); het begrip van wat je leest dreigt verloren te gaan.
Leestekens verdelen een tekst in stukken die bij elkaar horen. De juiste snelheid zorgt er voor dat je de tijd hebt om te begrijpen wat je leest. Je hebt tijd nodig om na te denken over wat je leest. Hoe moet je anders weten welke woorden je moet benadrukken en wat het gevoel is dat hoort bij het stuk dat je leest? Aandacht voor vloeiend lezen is dus automatisch aandacht voor begrip van wat je leest.
Zwakke lezers
Is dat niet veel te moeilijk voor zwakke lezers? Natuurlijk is het voor een zwakke lezer moeilijker om vloeiend te lezen. Er is nog veel energie nodig voor het goed lezen van de woorden. Toch is het niet onmogelijk. Ik besteed altijd aandacht aan hoe lezen klinkt. Dan lees ik een stukje heel snel voor, op een toon of zonder op punten en komma’s te letten en daarna een stukje gewoon. Leerlingen zijn het dan met me eens dat een gewoon voorgelezen tekst veel fijner is om naar te luisteren.
Helemaal vloeiend klinkt het vaak nog niet, maar ook zwakke lezers kunnen al rekening houden met leestekens en de betekenis van een zin. Dus even stoppen aan het eind van een zin en bijvoorbeeld een stukje fluisteren na hij fluistert, of een vraag ook als vraag laten klinken.
Te veel nadruk op snel
Op school wordt er vaak veel nadruk gelegd op snel lezen. Teveel vind ik zelf. Sommige zwakke lezers zijn zo bezig met zo snel mogelijk lezen, dat ze nauwelijks aandacht meer hebben voor wat ze lezen. Leesfouten merken ze niet op, met leestekens houden ze geen rekening en als een woord lastig is, gokken ze liever dan dat ze even afremmen om het woord te ontcijferen.
Ik herinner leerlingen er aan dat lezen geen wedstrijd is en dat het belangrijk is om tijdens het lezen op te letten dat je nog begrijpt wat je leest.
Even stoppen bij punten en komma’s in de tekst geeft je hersenen de tijd om na te denken over wat je net gelezen hebt, zo dat je het ook kan begrijpen. Je ‘luistert’ naar jezelf en als de tekst niet logisch meer klinkt, ga je even een stukje terug om te kijken of je misschien een foutje gemaakt hebt met lezen.
Oefenen
Ik besteed altijd wat aandacht aan hoe het lezen klinkt en aan begrijpen wat je leest. Maar als ik extra aandacht wil besteden aan vloeiend lezen gebruik ik de volgende manieren:
- Een stuk tekst lezen van een iets makkelijker niveau zodat het ontcijferen van de woorden minder moeite kost. Er is dan meer energie om te besteden aan het mooi laten klinken van wat je leest.
- Een stuk tekst eerst zelf voorlezen. De kinderen weten dan al wat ze gaan lezen en hebben daardoor minder moeite om de tekst zelf te lezen. Ook hebben ze net gehoord hoe ik het voorlas, onbewust kopiëren ze dat vaak.
- Om en om een zin lezen. De kinderen horen steeds hoe ik voorlees en kunnen dat nadoen. Ook hebben ze de tijd om als ik mijn zin voorlees, even vooruit te kijken naar hun volgende zin.
Sleutel tot begrip
Door aandacht voor leestekens en een rustig leestempo, heb je de tijd om na te denken over wat je leest. Om de juiste woorden te kunnen benadrukken en met gevoel te lezen, moet je wel aandacht besteden aan begrijpen wat je leest. Dit zorgt er weer voor dat je ‘luistert’ naar wat je leest en leestfouten opmerkt, zodat je even terug kunt gaan om te kijken wat er dan wel stond.
Als je op deze manier leest, is de kans een stuk groter dat je aan het eind van het lezen van een stuk tekst ook begrepen hebt wat er staat, of je nou hard op- of stilleest.