Zwakke lezers hebben vaak problemen met begrijpend lezen. Vooral in de lagere groepen is er een sterk verband tussen problemen met technisch lezen en moeite met begrijpend lezen. Hoe help je zwakke lezers met begrijpend lezen?
Check
Als een kind vragen bij een tekst veel beter beantwoordt als je de tekst en vragen mondeling bespreekt, dan als hij het lezend doet, is dat een duidelijk signaal dat het lezen een belemmering vormt.
Direct verband
Als het ontcijferen van woorden veel moeite kost, blijft er nog maar weinig aandacht over voor het begrijpen van de tekst. Ook als er door problemen met lezen veel leesfouten worden gemaakt, wordt het moeilijk om een tekst te begrijpen. Natuurlijk wordt het dan ook moeilijker om het goede antwoord op vragen bij de tekst te bepalen.
Hoe oefen je dan het beste?
Oefen begrijpend lezen eerst mondeling. Lees de tekst voor, lees de antwoorden voor en laat dan de vraag beantwoorden. Ook zwakke lezers moeten wennen aan het zelf lezen van tekst en vragen, dus laat ze zelf nazoeken in de tekst, maar help eventueel wel met het goede stuk tekst aanwijzen. Als een kind twijfelt tussen twee antwoorden, laat ze dan ook zelf de antwoorden nog een keer bekijken.
De volgende stap
Als het zo beter gaat, ben je aan de volgende stap toe: het werken met korte teksten.
Ga niet meteen vragen maken bij de teksten, maar oefen eerst de essentie van begrijpend lezen, het begrip van de tekst. Gebruik bijvoorbeeld stukjes uit de Kidsweek of een informatieboek en praat over wat er net gelezen is. Heeft het kind de belangrijkste informatie uit de tekst opgepikt?
Indirect verband
Naast het direct verband tussen moeite met het lezen van de tekst en begrijpend lezen, is er ook een indirect verband. Zwakke lezers hebben vaak minder ervaring met moeilijke teksten en hebben daardoor ook meer moeite met vragen over zo’n tekst. Voorlezen kan een groot verschil maken. Lees voor uit (informatie)boeken die nog te moeilijk zijn om zelfstandig te lezen, zo went je kind aan complexere teksten. Heb je weinig tijd om voor te lezen, dan zijn luisterboeken een goed alternatief.
Slechte gewoonten
Een andere reden dat begrijpend lezen moeilijk is voor zwakke lezers, is dat ze soms slechte gewoonten ontwikkelen. Lezen is geen favoriete bezigheid, dus lezen ze het liefst zo min mogelijk. Bij begrijpend lezen zie je dat terug doordat ze te veel op hun geheugen vertrouwen en antwoorden niet terugzoeken in de tekst. Ook stoppen ze vaak met lezen van antwoorden bij meerkeuze vragen zodra ze een antwoord zien dat enigszins lijkt te kloppen. Ze kiezen zo vaak een ongeveer goed antwoord in plaats van het beste antwoord.
Leg uit waarom het belangrijk is om alle antwoorden te lezen en help het met strategieën voor terugzoeken in de tekst (scannen op een belangrijk woord, bedenken waar het ongeveer stond, gebruik maken van tussenkopjes). Kijk ook eens hier naar ‘Overschatting van het eigen geheugen’ en ‘Het verschil tussen goede en bijna goede antwoorden zien is moeilijk’.
Gebruik de context
Sommige kinderen lezen wel, maar besteden maar weinig aandacht aan wat ze lezen. Als ze bijvoorbeeld ‘Pap neemt een hap van de poes’ lezen, reageren ze helemaal niet op de onlogische zin. Als je bij leesfouten en woorden die je niet kent stug doorleest, weet je aan het eind niet goed wat je nu eigenlijk gelezen hebt. Juist zwakke lezers kunnen veel steun hebben aan de context bij het omgaan met moeilijke woorden en het opmerken van leesfouten, maar dan moet je wel aandacht hebben voor de betekenis van wat je leest.
Lees zelf eens een tekst voor en maak gekke fouten en laat het kind proberen jouw fouten te ontdekken door goed te luisteren. Of verander een paar woorden in een tekst, laat het kind de tekst lezen en laat hem proberen de fouten te vinden. Zo oefen je het bewust nadenken over wat je hoort/leest.