In dit eerste deel uit een serie van drie over woordenschat, vertel ik wat woordenschat is en waarom een grote woordenschat zo belangrijk is. Lees ook deel twee: hoe leer je nieuwe woorden en deel drie: woorden kiezen om mee aan de slag te gaan.
Je woordenschat bestaat uit de woorden die jij kent. Hoe groter je woordenschat, hoe beter je een taal beheerst en hoe beter je kunt communiceren.
Meer dan definties
Je woordenschat bestaat uit alle kennis die je hebt over de woorden die je kent. Dat is veel meer dan een rijtje definities.
- De definitie
Regen is een vorm van neerslag waarbij waterdruppels uit een wolk vallen. - Algemene kennis over het woord
Regen is nat.
Water verdampt en stijgt op. In de koude lucht ontstaan er hele kleine druppeltjes die samen een wolk vormen. Die kleine druppeltjes botsen tegen elkaar en worden steeds groter. Als ze te zwaar worden vallen ze naar beneden in de vorm van regen. - Relaties met andere woorden
Regen – wolk – laarzen – paraplu
Motregen – regen – stortregen - Je eigen ervaringen
Het gevoel van ijskoude regen in je gezicht in de winter.
De geur na een zomerse regenbui
Passieve en actieve woordenschat
Elke keer als we bij mijn Duitse familie op bezoek zijn, overkomt het me weer. We zitten gezellig bij elkaar en ik volg het gesprek in het Duits aardig. Dan krijg ik een vraag en ik kom nauwelijks uit mijn woorden.
Dat is het verschil tussen passieve woordenschat (de woorden die begrijpt) en actieve woordenschat (de woorden die je kunt gebruiken). Je passieve woordenschat is veel groter dan je actieve woordenschat. Ook bij peuters zie je dat heel goed; zelfs al praten ze nog nauwelijks, ze begrijpen al heel veel van wat je tegen ze zegt.
Communiceren
Hoe groter je woordenschat, hoe beter je kunt communiceren. Daar zitten twee kanten aan: jezelf duidelijk maken en de ander begrijpen.
Ik heb ooit aangifte gedaan van diefstal van mijn portemonnee in het Portugees (en ik spreek geen Portugees). Met behulp van een woordenboek is het uiteindelijk gelukt, maar soepel ging het niet. Over niet genoeg woorden beschikken om jezelf goed duidelijk te maken kan heel frustrerend zijn.
Op vakantie in Frankrijk haalde ik in de tijd van voor de smartphone nog wel eens een lokale krant voor het weerbericht. Dan probeerde ik ook de voorpagina te ontcijferen. Veel verder dan een algemeen idee van wat er in het nieuws was kwam ik niet, mijn Franse woordenschat was niet groot genoeg om een krantenartikel echt te begrijpen.
Woordenschat en schoolsucces
Woordenschat is een een belangrijke factor voor schoolsucces door de relatie met begrijpend lezen en algemeen taalbegrip. Woordenschat is van invloed op heel veel van wat je op de basisschool doet.
- Begrijpend lezen: als je een tekst niet goed begrijpt omdat er veel woorden in staan die je niet kent, is het moeilijk om de vragen goed te beantwoorden. Datzelfde geldt trouwens als je de vraag niet goed begrijpt.
- Geschiedenis, aardrijkskunde en natuur: als je een tekst niet begrijpt omdat er teveel woorden in staan die je niet kent, zal je er niet veel van leren.
- Rekenen: verhaaltjessommen oplossen lukt alleen als je goed begrijpt wat er gevraagd wordt.
- Spelling: onthouden hoe je een woord schrijft is moeilijker als je er nog nooit van gehoord hebt.
- Lezen: een woord goed uitspreken is moeilijker als je er nog nooit van gehoord hebt, helemaal als het een leenwoord uit een andere taal is.
De moeite waard
Woorden vormen de bouwstenen van een taal. Een uitgebreide woordenschat zorgt daardoor voor een beter taalbegrip en is belangrijke factor voor schoolsucces. Werken aan uitbreiding van je woordenschat is daarom echt de moeite waard. En dat hoeft niet alleen in de vorm van schools leren te zijn. Meer daarover in deel twee van deze serie over woordenschat: hoe leer je nieuwe woorden.